| نگاه به وقف بيش از هر چيز ناشي از انديشه معاد است. اين نگرش كه حيات آدمي پس از مرگ و زندگي چند ساله در اين دنيا به پايان نمي رسد و انسان تنها محدود به اين جهان فاني نيست و زندگي او پس از مرگ نيز تداوم دارد باعث گرديده تا انديشه وقف به عنوان عاملي مۆثر براي ارتباط بين جهان ماده و جهان معنا در زندگي جوامع ايجاد گردد. وقف در لغـت به معناي حبس شدن و حبس كردن، متوقّـف شدن و متوقّـف كـردن است. چنانچـه در آيه ي «و قفوهم انّهم مسۆول»؛ «آن ها را باز داريد و متوقّف كنيد از اعمالشان مسوول هستند»، به اين معنا به كار رفته. اگر كلمهِ ي وقف با حرف جر «علي» به كار رود، به معناي اطلاع دادن است؛ (قرشي،1354،236ص)، مثل آيه ي «و لو تري اذ وقفوا علي النار فقالوا يا ليتنا نرد»؛ «اي كاش ببيني آنگاه كه بر آتش مشرف شدند و مطّلع گشتند و گفتند اي كاش به دنيا بر گردانده مي شديم.»؛ (سوره انعام، آيه، 27) نگاه به وقف بيش از هر چيز ناشي از انديشه معاد است. اين نگرش كه حيات آدمي پس از مرگ و زندگي چند ساله در اين دنيا به پايان نمي رسد و انسان تنها محدود به اين جهان فاني نيست و زندگي او پس از مرگ نيز تداوم دارد باعث گرديده تا انديشه وقف به عنوان عاملي مۆثر براي ارتباط بين جهان ماده و جهان معنا در زندگي جوامع ايجاد گردد. وقف در بستر نگاه دين و مهمترين اصل آن يعني معاد قرار دارد. اين نگرش قبل از ظهور اسلام نيز وجود داشت اما با طلوع انوار حيات بخش دين مبين اسلام داراي اصول و چارچوبي شد كه گستردگي طيف مخاطبان وقف و بهره وران از عوايد موقوفات بخشي از اين ضابطه مندي است. پيش از اسلام افرادي كه اموال و دارايي هاي خويش را وقف مي كردند نيات خود را براي وقف اموال در اموري كلي و يكسان كه ديگران تعريف كرده بودند معطوف مي كردند. مثلاً در برخي مذاهب منشعب از مسيحيت افراد متمول نيت مي كردند تا پس از مرگشان بخشي از اموال و دارايي هاي آنان را در مراسم مختلف به طبخ انواع خوراكهاي لذيذ اختصاص دهند و به افراد بي بضاعتي كه به نام گناهخوار مشهور بودند بدهند تا آن ها با خوردن آن خوراكها گناههاي فرد متوفي را به خود انتقال دهند! البته شكل ديگري از اين مراسم (گناهخواري) وجود دارد كه در كشور انگلستان و برخي فرق مسيحي كه با كاتوليكها ميانه خوبي ندارد اجرا مي شود( Sea neater گناهخواران ) افرادي هستند كه ادعاي استعداد و كرامت ويژه اي دارند؛ آنها با گرفتن پول هنگفتي از بستگان فرد در حال احتضار در بستر احتضار او حضور مي يابند و با اجراي تشريفات و مراسم و آييني، گناههاي فرد رو به مرگ را اصطلاحاً مي خورند! القائات در اين مراسم به گونه اي است كه هر چه گناهان فرد رو به احتضار، بيشتر باشد، فشاري كه به وي و فرد گناهخوار وارد مي شود بيشتر مي گردد! اما پس از اجراي اين مراسم، فرد رو به احتضار، بدون بار گناه از دنيا مي رود! در برخي ديگر از مذاهب مسيحيت به ويژه مذهب كاتوليك؛ افراد ثروتمند در قيد حيات خود با مراجعه به روحانيون بلند مرتبه مسيحي از آنان قباله منزل در بهشت مي خرند! و جالب اينكه هر قدر بيشتر پول بپردازند منزل خريداري شده بزرگتر و بهتر است! هر چند اينگونه اعتقادات و مراسم و آئين ها كه با لايه هاي ضخيمي از خرافات مخلوط است؛ ارتباطي با وقف ندارد اما توجه به معاد و اقدام جهت باقيات و صالحات را در جوامع گوناگون به تصوير مي كشد. با ظهور دين اسلام وقف با تأثيرپذيري از جهان بيني اسلامي و اعتقاد به معاد، به صورتي استوار و جهت دار مطرح گرديد. بينش اسلامي باعث شد ضمن آنكه روز به روز بر شمار موقوفات افزوده شود، جهت وقف و نيات واقفين نيز متوجه نكات ارزنده و ضرورتهاي حياتي همچون احداث مدارس؛ احداث بيمارستانها و مراكز درماني؛ ساخت مساجد و اماكن مذهبي؛ رسيدگي به ايتام و افراد بي بضاعت و... در جوامع گردد. و در ادامه دو سوال در مورد وقف: آية الله مكارم شيرازي (دام ظله): آية الله خامنه اي(دام ظله): منابع: 1- راسخون (مطلبي از نويسنده: حسين قادسي) برچسبها: |