| وقف تعاريف گوناگوني دارد،اما تعريف مشهور وقف كه مطابق قانون اساسي جمهورياسلامي نيز است، عبارت از حبس كردن اصل مال و واگذاري منفعت است.كلمه وقف
در فرهنگ اسلامي، مترادف با كلمه انفاق و صدقه است. كلمه صدقه به مفهوم عامهرنوع هبه، هديه و بخشش است. وقف با ارزش عملي است كه به خاطر مصالح خلق ورضايت خالق بدون منت به ديگران واگذار شود. در سوره آل عمران، هدف از
انفاق، تزكيه نفس و رسيدن به نيكي ذكر شده است. با نزول اين آيه، كساني چونابوطلحه انصاري به فكر صدقه دادن و وقف كردن بهترين اموال خود افتادند.
وقف مي تواند به عنوان يك سيستم پويا و بازوي نيرومند با ايجاد و حفاظت و
بهره برداري مناسب در جهت تحقق عدالت اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي به كار
آيد. هدف عمده و اصلي در فرهنگ وقف، گسترش معنويت، خيرخواهي، غير خواهي،
ايثار و فداكاري است. بايد بدانيم واقف با وقف خود، جدا از خدمات مادي مي
تواند در فرهنگ سازي براي يك جامعه نيز مؤثر باشد. رفع مشكلات يك جوان و هموار كردن راه تحصيل و پيش رفت او خدمت به فرهنگ و انديشه يك جامعه محسوب مي شود. فقر يكي از مؤثرترين عوامل انحطاط جامعه است. فقر در جامعه اسلامي جلوي رشد مادي و معنوي را مي گيرد. وقف يكي از راه هاي كنترل تراكم ثروت محسوب و با بهره مند شدن همگان از امكانات رفاهي،زمينه تكامل در ابعاد مختلف نيز فراهم مي شود. شهيد صدر در اين باره مي گويد:« مسئوليت دولت و نظام اسلامي به جز تأمين نيازهاي حياتي و ضروري افراد، اين است كه يك سطح زندگي، متناسب با شرايط و مقتضيات روز را براي افراد تضمين كند و آن ها را به يك حد واحد از رفاه عمومي برساند». راه هاي وقف 2. هدف مند كردن وقف ها و اطلاع رساني به واقفان براي وقف هاي مهم كه در مبارزه با فقرزدايي و رشد معنوي جامعه تأثير به سزايي دارد. نمونه هايي از وقف هاي هدف مند در دوران مختلف 2. در دوران تيمور، اماكن مذهبي و عمومي فراواني ساخت و براي آن ها موقوفاتي جهت مصارف جاري آن قرار داد، حتي براي بيت المقدس و مشهد هم موقوفاتي قرار داد كه درآمد آن براي بيت المقدس و مشهد صرف شود. 3. رشيد الدين فضل الله، وزير فرزانه ايلخانان( مغول) مجموعه بناهايي براي عمران و آبادي ولايت ها بنا كرد و براي هربنايي،موقوفاتي قرار داد، مثل ربعرشيدي كه محله اي در تبريز بود و سي هزار خانه، 1500 دكان، 24 كاروان سرا،تعدادي مسجد، مدرسه، حمام، باغ و چند كارخانه شعربافي( پارچه بافي)، كاغذسازي، رنگرزخانه و دارالضرب داشت. متأسفانه مصيبتي كه گريبان گيرموقوفات شده، تخريب وقف و استفاده نا به جا از وقف است.پس از قتل رشيدالدين،ربع رشيدي با خاك يكسان شد و امروزه جز مخروبه اي چيزي نمانده است. 4. دردوره عثماني، ساختن مجموعه هاي شهري منطبق با سنت وقف رايج است. اين مجموعه هاي عام المنفعه شهري، دور مسجد،مدرسه ،حمام ،ميدان و مراكز فعال شهري راه اندازي مي شد.موقوفاتي را هم مطابق با نياز و مصارف اين مراكز در نظر مي گرفتند. 5. درعصر صفويه توجه به امور موقوفات بيشتر بود. در اين دوره به ويژه شاهانصفوي، خود امور موقوفه را تقويت مي كردند و اموال زيادي را به اماكن مورد احترام مانند آستان مباركه حضرت رضا(ع) و حضرت معصومه(س) و آرامگاه شيخ صفيالدين اردبيلي مي بخشيدند. شاهان خود مشوق امورخيريه و وقف بودند. دو بنا در كنار بازار شهر اصفهان بود كه يكي دارالشفا و ديگري كاروان سراي مسگران در زمان شاه عباس صفوي بود. بدين ترتيب خاندان صفويه در طول تاريخ ايران بهعنوان پرچم دار وقف شناخته شده اند. 6. در دوره قاجار، تأسيس مدرسه دارالفنون و ايجاد مدارس علميه از اقدامات واقفان براي حفظ و نشرمذهب بوده است. منبع:نشريه انتظار نوجوان، شماره 59 برچسبها: |