| «لكل وجهه هو موليها فاستبقوا الخيرات اينما تكونوا يات بكم الله جميعا«؛ «هر كس را راهي است به سوي حق (يا قبله اي است در دين خود) كه بدان راه يابد و به آن قبله روي آورد؛پس بشتابيد به سوي خيرات كه هر كجا باشيد، همه ي شما را خداوند به عرصه ي محشر خواهد آورد.«، (سوره بقره،آيه 148) در خصوص قسمت اوّل در كتب تفاسير نظريّات چندي بيان شده؛ از جمله اين كه هر كس مطابق نيّت و انديشه ي خود كار مي كند يا هر امّتي قبله اي دارد يا براي هر طايـفه اي از مسلمانان جهتي است در استقبال كـعبه كه به آن جهت توجّه كند و نظاير اين وجوه. (سوره اسراء، آيه 84) در خصوص جمله ي «فاستبقوا الخيرات»مي توان گفت: برخي از مفسران معتقد اند كه خيرات جمع خير بر وزن صعب به معناي چيزي است كه انتخاب شده و برتر باشد. اين معنا اعم است از هر عمل صالح و هر قدم خوب و عبادت و طاعتي كه سبب پيشرفت و سعادت انسان شود. در كتاب كافي از امام باقر(ع) روايت شده است:«خيرات به معناي ولايت اهل بيت(ع) است.«؛ (فيض كاشاني،1386،ص182) زجاج گفته: يعني به قبول آن چه خداوند امر مي كند، بشتابيد. ابن عباس گفته: در انجام اموري كه به آن ترغيب مي شويد، بر يكديگر پيشي بگيريد كه خداوند، ثواب هر يك از افرادي را كه در اين امور بر يكديگر سبقت بگيرند عنايت خواهد كرد. (الطبرسي،1358،109) در مصحف ابي آمده: يعني پيشي بگيريد به خيرات از قبله و غير آن و پيشي بگيريد به فاضل ترين و نيكوترين جهات كه آن قبله است؛ چون شريف ترين جهات جهت كعبه است. شأن نزول آيه در خصوص قبله است كه به سبب آن پس از آن كه قبله از بيت المقدس به سوي كعبه تغيري يافت، مشاجره بالا گرفت و يهود اعتراض كردند. آيه در پاسخ به يهود نازل شد و خداوند فرمود: به جاي مشاجره در اين باره به انجام كارهاي خوب شتاب كنيد؛ ولي الخيرات جمع، و اعمّ از عمل صالح و «برّ»است. اين كلمه در حدود 180 بار در قرآن استعمال شده. از مجموع آياتي كه واژه ي خير در آن ها به كار رفته، استفاده مي شود كه هر چه انسان را به خداوند تعالي نزديك سازد و در دنيا و آخرت براي انسان صالح باشد، خير است، و چنان كه از سنّت شريفه ظاهر مي شود، جامع بين خيرات، رضاي خداوند است. از آن جا كه كلمه ي الخيرات جمع است و معناي جمع مي دهد، هر نوع كار خوبي را شامل مي شود. بديهي است كه با توجّه به تشويق روايات به سنّتِ وقـف و با توجّه به انجام وقـف به وسيله ي معصومان (ع)، وقـف مي تواند كه يكي از مصاديق وقـف باشد. به همين سبب است كه آقاي دكتر خزايلي در كتاب احكام القرآن ضمن بيان اين آيه گفته: «ابن آيه ارشاد مي فرمايد كه بايد نظر و نيّات واقفان پيوسته مورد نظر باشد و با مال وقف چنان عمل كنند كه اگر واقف خود زنده مي بود، همان گونه عمل مي كرد و در مصارفي كه زمانه، مقتضي آن بود، مصروف مي داشت؛ از اين جهت بايد منافع وقف بر حسب نيّت واقف شود و اگر مصرف آن ممتنع يا متعذر باشد، بايد مصرفي براي آن تعيين كنند كه هر چه بيشتر با نيّت و مقصود واقف سازگار باشد.» با توجّه به اين كه برخي از مفسران در تفسير قسمت اوّل آيه ي «لكل وجهه هو موّليها»گفته اند: در برخي روايات به نيّت، تفسير شده؛ يعني هر كس مطابق نيّت و انديشه ي خود كار مي كند؛ چنان كه در خبر وارد شده كه «انّما الاعمال بالنّيّات«، (سوره آل عمران، آيه 92)؛ به نظر مي رسد برداشت حكم فقهي ياد شده با توجّه به اين تفسير باشد.؛(خزايلي، 1379، ص136) برگرفته از سايت سازمان اوقاف استان تهران برچسبها: |